Zaburzenia sensoryczne u dorosłych

Wielu z nas może śmiało powiedzieć, że zna choć jedną osobę dorosłą, która dosyć często się potyka, choć droga jest przecież prosta, albo nieustannie coś upuszcza. W naszym gronie na pewno znajduje się też osoba, która nie lubi hałasu, a jeśli już w nim przebywa, staje się automatycznie pobudzona i nie jest w stanie skupić się zbytnio na niczym, np. na rozmowie. Z reguły nikt z nas nie doszukuje się drugiego dna. Wiele zwalamy na karb charakteru czy temperamentu. Uważamy, że ta osoba po prostu taka jest i to akceptujemy. Nie zdajemy sobie sprawy, że może tutaj chodzić o kłopoty z przetwarzaniem sensorycznych bodźców. Jednak czy dorośli mogą mieć zaburzenia integracji sensorycznej? Czy nie jest to jedynie domena dzieci? Sprawdź najistotniejsze informacje!

Czym są zaburzenia sensoryczne?

Integracja sensoryczna to uporządkowana, odpowiednia organizacja bodźców sensorycznych. Organizm odbiera je poprzez zmysły, czyli receptory. Mózg je rozpoznaje, zajmuje się ich interpretacją oraz pozwala na wyzwolenie adekwatnej reakcji adaptacyjnej.

Czym jednak są zaburzenia sensoryczne, nazywane inaczej przeciążeniem bądź nadwrażliwością? Jest to efekt nadmiernej stymulacji naszych zmysłów. W sytuacji, kiedy za dużo bodźców dociera do nas z otoczenia, możemy mieć problem z ich rozpoznaniem i adekwatną reakcją. Do takich zaburzeń może dochodzić w zatłoczonych pomieszczeniach, w miejscach, gdzie zbyt intensywnie migają ekrany, są za jasne światła czy zbyt silne zapachy. Osoby z zaburzeniami nie lubią również zbyt intensywnego lub częstego dotyku. 

Nadwrażliwość sensoryczna występuje w momencie, kiedy mózg chorej osoby jest wręcz bombardowany nadmiarem informacji i bodźców. Po jakimś czasie całkowicie nie będzie w stanie tych informacji przetworzyć. Osoby z tymi zaburzeniami radzą sobie w różny sposób w takich sytuacjach. Często włączają tryb “uciekaj” i starają się na nic nie reagować. Nierzadko mózg takiej osoby jest na tyle przeciążony, że wpada ona w panikę i odczuwa nadmierny strach.

Zaburzenia integracji sensorycznej — nie dotyczą tylko dzieci

Choć jeszcze do niedawna wydawało się, że zaburzenia sensoryczne to domena jedynie dzieci, obecnie rzeczywistość pokazuje coś zgoła innego. Zbytnia wrażliwość sensoryczna może być zauważona u dzieci i wyleczona poprzez terapię, jak i może ciągnąć się za człowiekiem przez okres dziecięcy, nastoletni, okres dorosłości, aż po starość. Jeśli zaburzenia nie zostaną odpowiednio przepracowane, nie ma szans, aby z nich po prostu wyrosnąć. To stwierdzenie jest więc fałszywe, stanowiło jedynie wytłumaczenie w ubiegłych latach dla tego, czego jeszcze nie umieliśmy nazywać i odpowiednio badać oraz przepracowywać. 

Zaburzenia sensoryczne nie są związane w żaden sposób z wiekiem. Mogą dotyczyć również wielu dorosłych. Zaburzenia przetwarzania sensorycznego mogą z wiekiem ewoluować i przybierać nieco inną formę. Co ciekawe, z wiekiem układ nerwowy człowieka obniża swoją sprawność. Można więc przypuszczać, że sporo osób starszych, w podeszłym wieku, posiada jakieś zaburzenia integracji sensorycznej. Spada bowiem objętość mózgowia oraz grubość kory mózgowej. To właśnie skutkuje obniżoną sprawnością przekaźnictwa nerwowego.

Rodzaje zaburzeń integracji sensorycznej, jakie występują u dorosłych

Zaburzenia sensoryczne u dorosłych mogą przyjmować kilka form. Wyglądają one bardzo podobnie, jak zaburzenia u dzieci. Mówimy tutaj o:

• zaburzeniach motorycznych o bazie sensorycznej,
• zaburzeniach modulacji sensorycznej,
• zaburzeniach różnicowania sensorycznego.

Zaburzenia motoryczne to głównie problemy z kontrolą postawy, koordynacją oraz równowagą. Skutkują one tym, że podczas siedzenia dorosły przyjmuje nieprawidłową pozycję, ma trudności z nauką jazdy oraz z potykaniem się. Jeśli chodzi o zaburzenia modulacji sensorycznej, jest to nieadekwatna reakcja układu nerwowego wobec tego, co dzieje się na zewnątrz. Zaburzenia różnicowania to w dużej mierze trudności w zauważaniu różnic pomiędzy bodźcami należącymi do tej samej modalności. Przykładem są tutaj bodźce wzrokowe, kiedy dorosły szuka czegoś na półce oraz bodźce dotykowe, kiedy szuka kluczy w kieszeni przy pomocy dłoni. 

Jak objawiają się zaburzenia sensoryczne?

Nadwrażliwość sensoryczna u dorosłych to spory problem. Osoba ma problem z przeciążeniem sensorycznym, co wpływa negatywnie na umiejętność kontroli emocji i regulacji ich. Co za tym idzie — całość rzutuje na kompetencje społeczne oraz emocjonalne człowieka. Dorosły z zaburzeniami sensorycznymi może borykać się z zaburzeniami nastroju, ale też z drugiej strony może poczuć chęć walki, co nierzadko prowadzi do agresji.

Jakie są przykładowe objawy zaburzeń sensorycznych? Oto kilka przykładów:

• unikanie jazdy windą,
• unikanie niektórych ubrań (np. wełnianych, które mogą gryźć),
• lęk przed lataniem samolotem,
• trudności w kontaktach z innymi ludźmi,
• niechęć do zatłoczonych miejsc czy stanie w kolejce 
• choroba lokomocyjna,
• postrzeganie siebie jako osoby niezdarnej, niezgrabnej,
• trudności związane z jazdą samochodem,
• trudności w wykonywaniu niektórych prac, np. angażujących sferę ruchową,
• nadmierne zwracanie uwagi na dźwięki w tle,
• niechęć do chodzenia po nierównym podłożu,
• trudności w kontaktach intymnych.

Czy zaburzenia te mogą wpłynąć znacząco na jakość życia?

Zaburzenia SI u dorosłych, takie jak zbyt duża wrażliwość na dotyk czy dźwięk, rodzi sporo kłopotów, jeśli chodzi o normalne życie. Badania wyraźnie to potwierdzają. Zaburzenia sensoryczne rodzą problemy nawet w kwestii codziennych czynności. Osoby dorosłe, które cierpią na nadwrażliwość na dotyk, dźwięk, zbyt dużą liczbę osób w jednym pomieszczeniu, często mają kłopoty z organizacją swojego czasu wolnego, ale też tworzeniem relacji z innymi ludźmi. Takie zaburzenia integracji sensorycznej u dorosłych to również mnóstwo problemów w życiu zawodowym. 

Co zrobić, jeśli podejrzewamy u siebie zaburzenia sensoryczne?

Co zrobić w sytuacji, kiedy wiemy, jakie zaburzenia nas dotknęły i chcemy z nimi żyć, jednocześnie będąc szczęśliwymi? Dorosły człowiek ma tę zdolność, że samodzielnie może unikać sytuacji, które mogłyby kończyć się niezbyt przyjemnie dla niego, właśnie przez wzgląd na zaburzenia SI. Można pokusić się o poznanie specjalnych strategii. Aby tego dokonać, należy udać się na specjalistyczne terapie. Obecnie w naszym kraju, jak i na całym świecie, podejmowana jest terapia osób dorosłych, którzy borykają się z tymi zaburzeniami. Terapia taka skupia się na tym, aby ułatwić codzienne życie człowieka. Chodzi o zmniejszanie objawów nadwrażliwości sensorycznej, co w efekcie pozwoli żyć lepiej, łatwiej i bez stresu. 

Warto bardzo szybko działać w tym kierunku, ponieważ nasilone zaburzenia mogą prowadzić nawet do stanów lękowych, izolacji społecznej czy też zaburzeń psychicznych. Efektem nieleczonych zaburzeń SI i braku integracji społecznej mogą być takie choroby, jak depresja czy zaburzenia obsesyjno-kompulsywne. Koniecznością jest więc działanie, aby te zaburzenia sensoryczne dawały się we znaki jak najmniej. Dzięki temu dorosła osoba będzie mogła prowadzić w miarę normalne życie w społeczeństwie!